Biyobenzer ilaç nedir?
Bir biyobenzer, aynı aktif bileşenleri esas alan mevcut, onaylanmış orijinal biyolojik ilaca (örneğin referans infliksimab, referans ilaç ve biyolojik referans ilaç) oldukça benzer olarak kabul edilen bir biyolojik ilaçtır.
Biyobenzerler jenerik ilaçlarla (yani orijinal sentetik kimyasal ilaçların kopyaları) aynı şey değildir. Jenerik ilaçların aksine biyobenzerler yapısal olarak orijinal biyolojik ilaç kadar komplekstirler. Canlı organizmalar içinde üretildiklerinden her bir grup içindeki bir aktif maddenin mokeküllerinde belirli bir dereceye kadar değişkenlik vardır. Bu tür değişkenlik hem orijinal biyolojik ilaçlarda hem de biyobenzerlerde bulunur.
Bir biyobenzer, kalite, güvenlik ve etkinlik açısından mevcut bir onaylanmış orijinal biyolojik ilaca benzerliğini kanıtlamak için klinik deneylerle sıkı bir biçimde değerlendirilir. Onay almak için biyobenzer ile orijinal ilaç arasındaki değişkenliğin ve farkın biyobenzerin güvenliğini ya da tesirini etkilemeyeceğini göstermesi gerekir. Aralarında klinik bir fark olmadığı kanıtlandıktan sonra (denklik veya biyodenklik testi) biyobenzer, orijinal ilaçla aynı dozda aynı sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanılabilir.
Orijinal ilaçlara kıyasla biyobenzerlerin güçlü yönleri nelerdir?
Piyasaya sürülmelerinden bu yana orijinal biyolojik ilaçlar hastalarda daha iyi sonuçlar alınmasına katkıda bulundu. Ancak yüksek maliyetleri sağlık sistemlerine önemli bir yük bindirmektedir ve hastaların tedaviye erişimini etkileyebilmektedir. Bu nedenle biyobenzerler özellikle uzun vadeli sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanıldıklarından sağlık hizmetlerinde önemli oranda maliyetten tasarruf sağlarlar. Aynı zamanda biyolojik terapilere daha fazla erişimi olan hasta sayısını da artırabilirler.
Yapılan araştırmaya göre, 2007 ile 2020 arasında biyobenzerlerin kullanmasının 11,8 milyar EUR ile 33,4 milyar EUR arasında tasarruf sağlaması beklenmektedir. Bu biyobenzerler içinde biyobenzer mAbs 1,8 milyar EUR ile 20,4 milyar EUR arası bir rakamla en büyük tasarrufu sağlamaktadır.
Romatoid Artrit tedavisinde Remsima®’nın kullanılmaya başlamasının bütçe üzerindeki etkisi değerlendirildiğinde Birleşik Krallık, İtalya, Almanya ve Fransa genelindeki beş yıllık maliyet tasarrufunun 96 milyon EUR ile 433 milyon EUR arasında değiştiği görülmüştür. Ayrıca yapılan bir bütçe etkisi çalışması Crohn hastalığında (CD) Remsima®’nın kullanılmasıyla ilişkili önemli maliyet tasarrufları analiz etmiştir. Model, Birleşik Krallık, İtalya ve Fransa genelindeki beş yıllık toplam tasarrufun 77 milyon EUR ile 336 milyon EUR arasında değiştiğini göstermiştir.
Biyobenzerler global pazara nasıl ulaştı?
Sağlık hizmeti maliyetleri mali yükle birlikte arttığından uluslararası ve ulusal düzeydeki politika yapıcılar ve sigorta şirketleri biyobenzer üreticilerinin lehine bir düzenleyici ortam ve pazar ortamı oluşturarak orijinal biyolojik ilaçlara bir ekonomik alternatif olarak biyobenzerlerin kullanımını aktif bir şekilde teşvik etmektedirler.
Örneğin, Norveç hükümeti biyobenzer infliksimabın güvenliliğini ve etkililiğini değerlendirmek için bir araştırma projesi gerçekleştirmiştir ve tüm onaylanmış endikasyonların tedavisi için orijinal ilaçtan geçiş yapmışlardır. 2016 yılının sonlarında açıklanan araştırma sonuçlarına göre biyobenzer infliksimab olan Remsima® ile orijinal ilaç arasında önemli bir fark yoktur. Bu da sonuç olarak biyobenzerlerin yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur. Ayrıca, İngiliz, Danimarka ve İtalyan hükümetleri Romatoid Artrit gibi belirli endikasyonların tedavisinde orijinal ilaçtan Remsima®’ya geçilmesini resmi olarak önermiştir. Fransa’da 2017 yılından bu yana biyobenzerlerin reçete edilme oranını 2018 ile 2022 arasındaki beş yıl için %80’e çıkarmak amacıyla tıp uzmanlarının orijinal ilacı daha önce hiç kullanmamış hastaların (naïve patients) %70'ine jenerik ve biyobenzer ilaçlar reçete etmeleri önerilmiştir.
En büyük biyolojik ilaç pazarına sahip olduğu bilinen Amerika Birleşik Devletlerinde, ABD Gıda ve İlaç Kurumu (FDA) Temmuz 2018’de biyobenzerlerin reçete edilmesini teşvik etmek amacıyla sürekli olarak biyobenzerlerin kullanımını arttırma alt planları oluşturma planını içeren Biyobenzerler Eylem Planı’nı (BAP) duyurdu. Dahası, ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki bir kurum olan Medicare ve Medicaid Hizmet Merkezi (CMS) geri ödeme sisteminde biyobenzerler aleyhine düzenleme yapılmasına ve düzenlemenin 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmasına karar verdi. Buna ek olarak Birleşik Devletlerde biyobenzerlerin lehine bir ortam oluşturmak için sürekli çaba gösterilmektedir. Buna 1 Ocak 2019 tarihinden başlamak üzere yeni hastalara Medicare Bölüm B kategorisine düşen rekabetçi fiyatlı ilaç reçete etmeleri için doktorları teşvik eden Adım Protokolünün onaylanması da dahildir.
Biyobenzerler nasıl değerlendirilir?
Biyobenzerler her bir ülkedeki düzenleyici kurumların yönettiği bazı zorlu değerlendirme işlemlerinden geçerken orijinal biyolojik ilaçla ilişkili kalite şartlarını da karşılamalıdır.
Düzenleyici kurumlar, biyobenzerin ve orijinal ilacın etkililik ve güvenlilik açısından benzer olduğu kanıtlandıktan sonra biyobenzerin orijinal ilaçla aynı dozda aynı sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanılmasını talep eder. Orijinal ilaçlar reçete edildiklerinde uzun süre kullanılmışlardır ve klinik faydaları zaten onaylanmıştır, böylece orijinal ilaçta daha fazla araştırma yapmaya gerek yoktur.
2006’dan bu yana 10’dan fazla birinci nesil biyobenzer türü onaylanmıştır ancak Remsima, Avrupa İlaç Kurumu (EMA) tarafından onaylanmış olan dünyanın ilk biyobenzer monoklonal antikorudur (mAb). EMA Remsima’nın etkinlik ve güvenlik açısından orijinal ilaca benzer olduğunu onayladı ve pazarlama izni vererek güvenli ve etkili bir biyolojik ilaç olduğunu kabul etti.
Bir biyobenzer ve orijinal ilacın kalite, güvenlilik ve etkililik açısından benzer olduğu kanıtlandıktan sonra, biyobenzer aynı sağlık sorunlarını orijinal ilaçla aynı dozda tedavi etmek için kullanılabilir. Bu, Remsima’nın romatoid artrit ve ankilozan spondilit hakkındaki klinik verilere dayanarak orijinal ilacın sahip olduğu sekiz terapötik endikasyonun tamamı için onay almasına zemin hazırlamıştır.
Bir biyobenzer bir orijinal ilacın yerine kullanılabilir mi/orijinal ilaçla değiştirilebilir mi?
Biyobenzer ile referans ilacın etkinlik ve güvenlik açısından benzer olduğu klinik testlerle kanıtlandıktan sonra biyobenzer referans ilacın benzeri olarak kabul edilir ve ikisi arasında önemli bir fark yoktur.
Avrupa İlaç Kurumu (EMA) ve ABD Gıda ve İlaç Kurumu (FDA) gibi düzenleyici kurumlar halihazırda referans ilaçları kullananlara biyobenzerlerin reçete edilmesi konusunda farklı perspektiflere sahiptir.
EMA’nın mevcut konumu, değiştirilebilirlik ve/veya yerine kullanım kararlarının yetkin ulusal kurumlara bağlı olduğu ve EMA/CHMP sorumluluğu dışında olduğu yönündedir; Üye Devletlerin CHMP tarafından gerçekleştirilen bilimsel değerlendirmeye ve kararlarının doğruluğunu ispat etmek için sunulan tüm verilere erişimi vardır.
Diğer yandan FDA’nın konumu ise daha yüksek olan “değiştirilebilirlik” standardını karşılamak ve biyolojik ürünlerin herhangi bir hasta üzerinde referans ilaçla aynı klinik sonuçları üretmesinin beklenebileceğini göstermek için başvuru sahibinin biyobenzerliği gösterecek yeterli bilgi sağlaması gerektiğidir.
İki klinik deneyin (PLANETRA ve PLANETAS) uzatma aşamalarından elde edilen veriler Annals of the Rheumatic Diseases’de yayınlanmıştır. Veriler, referans infliksimabdan Remsima®’ya güvenlilik ve etkililik üzerinde herhangi bir zararlı etki olmadan geçebilmenin mümkün olduğunu göstermektedir. Dahası, çalışmalar CT-P13’ün iyi tolere edildiğini, romatoid artrit (RA) ve ankilozan spondilit (AS) hastalarında iki yıla kadar etkili olduğunu göstermektedir.
Ayrıca Norveç’te gerçekleştirilen NOR-SWITCH Çalışması romatoid artrit, spondilartrit, psoriatik artrit, ülseratif kolit, Crohn hastalığı ve kronik plak psoriyazis hastalarında referans infliksimabdan Remsima®’ya geçişin güvenliliğini ve etkililiğini değerlendirmiştir. Çalışma Norveç’teki 18 hastanede gerçekleştirildi. 2016 yılında yayınlanan klinik sonuçlarıyla, RMP’den Remsima’ya geçilmesinin RMP tedavisine devam edilmesiyle eşit etkinliğe sahip olduğu kanıtlandı.
Biyobenzer pazarının ne tür bir büyüme potansiyeli vardır?
Frost & Sullivan’a göre belirli bir döneme yönelik mevcut satış öngörüleri planınına göre orijinal biyolojik ilaçların pazarı domine etmesi bekleniyor. Yine de, biyobenzerlerin global biyolojik ilaç pazarındaki pazar payının önemli oranda artarak 2016 yılındaki %1,9’a kıyasla 2026’da %14,2’ye yükselmesi beklenmektedir. Bu değişiklik orijinal ilaçlarla kıyaslandığında biyobenzerlerin maliyetlerinin düşük olması, orijinal biyolojik ilaçların patentlerinin süresinin dolması, biyobenzerler lehine değişen düzenleyici çevre ve sağlık hizmetleri bütçesinin oluşturduğu baskı tarafından gerçekleşecektir.
2016’dan 2026’ya kadar geçen sürede biyobenzerlerin yıllık büyüme oranının %34,0’a ulaşması beklenmektedir. Bu oran %8,4 olan orijinal biyolojik ilaca kıyasla çok daha yüksektir.